ਕਜ਼ਾਕ' ਸ਼ਬਦ 14ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। 'ਕਜ਼ਾਕ' ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ ਬੋਲੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ- ਅਜ਼ਾਦ, ਖਾਨਾਬਦੋਸ਼, ਸੁਤੰਤਰ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ। ਰੂਸ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਜ਼ਾਕ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗਾ, ਜਿਹੜਾ ਵਿਅਕਤੀ, ਆਪਣੇ ਰਾਜ/ਦੇਸ਼/ਕਬੀਲੇ ਤੋਂ ਬਾਗੀ ਹੋ ਕੇ, ਰੂਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਕੇ ਰਹਿਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ ਸੀ।
ਨਾਵਲ 'ਕਜ਼ਾਕ' ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1863 ਵਿੱਚ 'ਰੂਸਕੀ ਵੇਸਤਨੀਕ' ਰਸਾਲੇ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਟਾਲਸਟਾਏ ਦੀ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਚਨਾ ਉੱਤੇ ਇੰਨੀ ਭਖਵੀਂ ਬਹਿਸ ਨਹੀਂ ਸੀ ਛਿੜੀ, ਜਿੰਨੀ 'ਕਜ਼ਾਕ' ਨਾਵਲ ਉੱਤੇ ਛਿੜੀ।
'ਤੁਰਗਨੇਵ' ਨੇ ਇਸ ਨਾਵਲ ਨੂੰ ਰੂਸੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਆਖਿਆ ਸੀ। 1874 ਵਿੱਚ ਤੁਰਗਨੇਵ ठे ਲਿਖਿਆ ਸੀ, "ਮੈਂ ਇਸ ਨਾਵਲ ਨੂੰ ਵਾਰ - ਵਾਰ ਪੜ੍ਹਿਆ ਹੈ। ' ਤੇ ਮੇਰਾ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੋਰ ਵੀ ਪੱਕਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਿ ਇਹ ਨਾਵਲ ਟਾਲਸਟਾਏ ਦੀ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਸੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਰਚਨਾ ਹੈ ।"
'ਲੇਵ ਨਿਕੋਲਾਏਵਿਚ ਟਾਲਸਟਾਏ' (9 ਸਤੰਬਰ 1828 - 20 ਨਵੰਬਰ 1910) ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਓ ਟਾਲਸਟਾਏ/ ਤਾਲਸਤਾਏ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ, ਇੱਕ ਰੂਸੀ ਲੇਖਕ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਵਲ 'ਜੰਗ ਤੇ ਅਮਨ' ਕਰਕੇ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਮਹਾਨ ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਉਸਨੂੰ 1902 ਤੋਂ 1906 ਤੱਕ ਹਰ ਸਾਲ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਅਤੇ 1901 1902 ਅਤੇ 1909 ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਾਦਗੀਆਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ।
ਇਸ ਨਾਵਲ ਦਾ ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ ਡਾ. ਸਵਾਮੀ ਸਰਬਜੀਤ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਾਹਿਤਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦੇ ਮੁਥਾਜ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਹੁਣ ਤੱਕ 20 ਦੇ ਕਰੀਬ ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋ ਚੁੱਕੀਆਂ ਨੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਲਿਕ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।
'ਕਜ਼ਾਕਾ' ਦੀ ਸ਼ੰਘਰਸ਼ੀਲ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਤੇ ਲਿਖੇ, ਇਸ ਸ਼ਾਹਕਾਰ ਨਾਵਲ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਪਾਠਕਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਪਵਾਉਣ ਲਈ ਅਸੀਂ, ਡਾ. ਸਵਾਮੀ ਸਰਬਜੀਤ ਜੀ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ।
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ